Aanklacht tegen de teloorgang van het pure Westlandse landschap

Drs. Maarten van der Schaft – geboren ‘s-Gravenzander – studeerde economie en rechten aan de Vrije Ujiversiteit in Amsterdam. Hij was werkzaam in het bankwezen in binnen- en buitenland, laatstelijk als directeur van de Nederlandse Financierings Maatschappij vo or Ontwikkelingslanden (FNO) Hij is kunstliefhebber en onder meer initiatiefnemer van het boek Schilders van het Westland en mede-auteur van Schilders aan de Nieuwe Waterweg.

 AANDACHT VOOR WESTLANDS ERFGOED OF HISTORIE ONTBREEKT

,,Waarde heer Van der Tak”, zo begint Maarten van der Schaft een open brief aan Westlands burgemeester. ,,Met Uw welnemen  wil  ik, als oud-Westlander, graag Uw aandacht vragen voor een ondergeschoven  deel van het beleid van de Gemeente Westland  waarvan U het boegbeeld bent. Het betreft de landschapsinrichting van Westland en het is een persoonlijke notie die ik ook bij anderen aantref. Ook een kwestie van smaak. Hoe men  Uw gemeente in-of uitrijdt,  er is altijd  pijn in het hart over de teloorgang van het  aangezicht van het Westland , de kriskras aanleg van nieuwe woonwijken en  daardoor de verloedering van het eertijds kenmerkende en pittoreske  tuinbouwlandschap.

De centra van de dorpen ’s-Gravenzande, Naaldwijk, De Lier, Wateringen en Monster zijn architectonisch aangetast en min of meer verruïneerd. Ongeacht structuurvisies  met zogenaamde doorontwikkeling van de kernen, woonvisienota’s en monumentenbeleid -het begrip  historisch landschapserfgoed ontbeert inhoud en vooral  geest.De landschapsinrichting overschrijdt  grenzen.

Rijdend vanuit mijn woonplaats Den Haag naar m’n geboortedorp  ‘s-Gravenzande  doemt het project Schelpenduinen op waar men een grens aan de bebouwing had kunnen stellen. Een prachtig stuk duin wordt opgeofferd voor een luttel aantal woningen uit de private sector. En als men via Monster terugrijdt naar Den Haag  is sprake van een onthutsend plan om 1200 woningen,vanaf de Molen  tot aan de Orberlaan te bouwen. En als men de ontwikkelaars niet tegenhoudt bebouwt men ook het duin rond de Watertoren.

Het onder meer door Van der Schaft geschreven boek Schilders van he tWestland

Hetzelfde overkomt men bij het binnenrijden van Wateringen vanaf de Loozerlaan. Ook hier geen grens ter bescherming van het  tuinbouwlandschap. Bij de uitreiking van het nieuwe Historisch Jaarboek 2016 van het Genootschap Oud-Westland  in de kantine van het monument Sonnenhoeck, eens een landschappelijke parel  aan de Holle Watering, was de teleurstelling voelbaar over de aan weerszijden zich manifesterende nieuwe bouwplannen. De voorheen idyllische omgeving rond het Blauwe Hek aan de Maasdijk is verleden tijd. Bij de Waalbrug waar in mijn jeugd ‘s–Gravenzandse en Naaldwijkse jongens tegen elkaar voetbalden verrijst nu –in the middle of nowhere – een nieuwe woonwijk. Hoe bedenkt men het ? Buitenplaats Dijckerwaal, waar eens Uw verre voorganger Jacob Nederburgh woonde, is al  eerder omgeploegd. Bij het geheel manifesteert zich een kennelijk afwezig  gevoel voor schoonheid maar mogelijk ook  een gebrek aan moed van Westlandse bestuurders om een kordaat en weloverwogen bestuurlijk neen te laten horen. Tegen –naar het lijkt- wilde plannen die ongetwijfeld komen uit de koker van projectontwikkelaars, die door Gerrit Komrij eens de tollenaren van de 20e eeuw werden genoemd. Eigen gewin voor publieke smaak en belang.

Westlandse politiek

Als outsider begeef ik mij niet op het terrein van de Westlandse politiek van asbest, vluchtelingen –huisvesting en betwiste afbraak van gemeentehuizen, nieuws  dat de landelijke pers haalt.  Natuurlijk komt er het argument ‘ maar we moeten ook eten en  ontwikkeling is toch nodig’. Zeker. Het is mij met de paplepel ingegoten – na eerst ’smorgens vroeg ’ in de tomaten en sla te hebben gezeten’, fietste ik als jongen om 07.30 uur naar de HBS in Rijswijk. Ook internationaal ben ik geen onbekende en als oud-directeur van de ontwikkelingsbank  FMO (Financieringsmaatchappijj voor Ontwikkelingslanden) leidde ik in de 80-er jaren missies met de eerste Westlandse bloementelers naar onder meer India, Chili en landen in Afrika.  Met U ben ik trots op  het Westlandse ondernemerschap, innovatie en veerkracht. En begrijp ik uw inspanningen voor Greenport en buitenlandse connecties.Natuurlijk zie ik de noodzaak om een groeiende bevolking te huisvesten en zeg ik de grote tuinbouwpionier Jan Barendse na-‘soms kan het niet anders’.

De presentatie van het boek Schilders van de Nieuwe Waterweg. Maarten van der Schaft derde van rechts.

Ontbrekend besef 

Maar diezelfde Jan Barendse sprak ook over vandalisme en verdriet over de teloorgang van schoonheid.,Dat gevoel mis ik bij u en uw collega’s. Een citaat van Jan Barendse in Hollands Tuin –hopelijk kent u dat boek – ‘de wegen en sommige binnenpaden, zoals het Poeldijkse en Monsterse pad waren oorden van ongekende schoonheid’.

Veel is opgeofferd aan de economische ontwikkeling maar er is geen excuus dat de 52 Westlandse buitenplaatsen van weleer en zelfs een Prinselijk paleis te Honselersdijk allemaal zijn verdwenen. Hoe had het toerisme er van kunnen profiteren.  Al die vroegere ontwikkelingen zijn U niet aan te rekenen, wel dat kennelijk deze ruïnering onverminderd voortgaat.  Bij Uw herbenoeming voor Uw derde termijn sprak U op 12 april 2016 schone woorden over de economie,de sociale cohesie en morele waarden. Schone woorden maar de schoonheid van het Westland bleef onbesproken. Het is  veelzeggend dat u geen enkele aandacht gaf aan  het  Westlands erfgoed of de historie. U ziet daarbij over het hoofd dat  liefde voor de Westlandse historie en hun pittoreske gebied de bewoners  in de genen zit. In 2010 verscheen het boek Schilders van het Westland  –pionierswerk van jaren onderzoek- met vele historische Westlandse  afbeeldingen onder meer van Van Gogh ,Maris en Jongkind. Een aristocratische  waardering  bleef uit over  een boekwerk dat de Westlandse identiteit versterkt en de streek ook in het buitenland op hoger niveau kan tillen. Deze opstelling lijkt mij illustratief. In Schilders van het Westland verhaalt de in Westland geboren schilder Simon Koene dat hij in het Westland niets meer heeft te zoeken : ‘Het Westland is eén groot industrieterrein geworden’. En in een Elsevier onderzoek  komt Westland naar voren als de ‘lelijkste gemeente van ons land.’ Op basis van objectieve metingen en wat Uw bewoners zelf vinden.

Rentmeesterschap

Als ik me goed herinner kandideerde U zichzelf eenmaal  voor het  CDA  voorzitterschap. De partij van het rentmeesterschap. Dat wil zeggen: de opdracht om het schone en harmonieuze  te onderhouden en te ontzien. Maar die notie ontbrak in uw verhaal en voor zover ik het kan volgen ook in Uw beleid. Het Erfgoedbeleid is in het  Gemeenteprogram en CDA Westland  program stiefmoederlijk bedeeld.  Evenwel mag ik hopen  dat U in de resterende jaren Uw mediërende rol ook kan uitstrekken  naar een serieuze heroriëntatie van het Westlandse erfgoed beleid  en vooral de landschapsinrichting. Opdat U als bestuurder niet eindigt bovenaan de piramide van het Westlandse afbraakproces. Dit  is  een cri de coeur van een  bezorgde en constructieve  oud-Westlander die uw eertijds mooie streek nog steeds ziet als een deel van zijn identiteit.

Met dank voor Uw aandacht en met vriendelijke groet
Maarten van der Schaft (1939), Den Haag”.

Reactie

Van Eric ter Haar Romeny ontvingen wij de volgende reactie: ,,Bijzonder onder de indruk ben ik van het aangetoonde waarheidsverhaal door de heer van der Schaft en samen met hem dus vele dorpsgenoten uit de gehele Westland streek, omgeving en dorps-kernen. Omdat ik het boek : “Schilders van het Westland” heb aangeschaft en ook de presentatie daarvan mocht bijwonen begrijp ik de toon van de open brief extra goed. Zelf ben ik na vele – ok internationale omzwervingen – in Kennemerland terecht gekomen. Ik woon sinds 5 jaar in Egmond Binnen. Bestuurders van deze regionale gemeenten weten waarachtig goed wat er wordt verwacht en bedoeld als het om de argumenten gaat die in deze brief worden opgevoerd. Kom hier eens kijken en vragen hoe je het dan wel moet doen ?
Goed voorbeeld volgt, het kan nog steeds ! Doen !

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze website gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.